Misconcepties komen altijd op een onverwacht moment langs. Vaak openbaren ze zich in een proefwerk. Een voorbeeld.
In een proefwerk wordt gevraagd naar de werking van een zelfgemaakte barometer.
Het glas is gevuld met lucht en is afgesloten met een stuk rubber (groene ballon). Aan het stuk rubber zit een rietje geplakt. Het idee is dat als de luchtdruk verandert dat dan het groene stukje ballon naar boven of naar beneden gaat. Het rietje kantelt dan om de rand, dus gaat omhoog (als de ballon naar beneden gaat) en vice versa.
Een antwoord op de volgende vraag:
Leg uit hoe deze barometer werkt.
Als er een hoge luchtdruk is gaat het rubbertje omhoog. Bij een lage luchtdruk gaat het rubber omlaag. Als hij omhoog gaat gaat het rietje naar beneden. Het rietje is dus een soort wijzer.
Bij deze leerling is alle informatie niet goed samen gekomen. De werking van het rietje als aanwijzer is duidelijk, maar de richting van de ballon (nog) niet. In de les hebben we het gehad over luchtdruk. Hoe meer kracht er op een oppervlak wordt uitgeoefend hoe groter de druk. De (zwaarte)kracht komt van de lucht, dus bij hoge luchtdruk is de massa van de lucht groter.
Bij deze leerling is aangekomen dat een hoge luchtdruk omhoog gaat. En dan het groene rubber meeneemt. Terwijl de hoge luchtdruk er voor zorgt dat het rubber juist naar beneden gaat.
Heeft de leerling het nu niet begrepen? Of heeft de leerling gewoon te snel gelezen? Is er sprake van een concept dat niet goed gevormd is? Of is er sprake van slordigheid? Het is jammer dat er geen tijd is om bij alle misconcepties uit te zoeken wat er bij die leerling aan de hand is. Vaak kom ik niet veel verder dan het benoemen van het onjuiste antwoord bij het bespreken van de toets.
Bernard Blogt 