Als docent vind ik het fijn om een verzameling opgaven bij de hand te hebben over een onderwerp. Om een onderwerp te herhalen, als exit ticket, of om te voorkomen dat leerlingen zich bij de deur verzamelen als de les 5 minuten voor de bel dreigt te eindigen.
Bij het onderwerp momenten heeft een opgave vaak een tekening nodig. Minimaal een lijn, een draaipunt en een aantal krachtpijlen. Maar, zo vroeg ik me af, kan dat niet iets beter? Uiteindelijk heb ik een programma gemaakt om een figuur samen te stellen. Als gebruiker kan ik veel dingen instellen. Bijvoorbeeld of ik de massa (in kg) van een blokje wil aangeven of liever het gewicht (in N). Of ik één of twee draaipunten wil hebben. Of ik een kracht wil laten uitoefenen door een veer.
Als docent kan ik nu relatief snel een groot aantal plaatjes maken die ik in PowerPoint kan zetten, waar ik een werkblad van kan maken in Word, of die ik in een digitale leeromgeving kan plaatsen.
De website kan ook gebruikt worden voor leerling activiteiten.
Leerlingen kunnen misschien opgaven maken en die verzamelen in een centraal document. Als ze weten dat er minimaal één opgave uit de verzameling ook in de toets komt weten hoe ze zich kunnen voorbereiden.
Uiteindelijk gaat het hier om eenvoudige plaatjes. Die toevallig digitaal gemaakt worden. Waardoor ineens nieuwe mogelijkheden ontstaan. Probeer het zelf eens! De plaatjes hebben een creative commons licentie (cc-by) en zijn vrij te delen met collega’s.
Leerlingen willen graag veel oefenen met momenten. Het is niet zo heel lastig maar ze hebben de vaardigheid nodig om dat snel te kunnen uitrekenen. Als oefening heb ik een wip gemaakt met twaalf plaatsen links en rechts. Met dobbelstenen krijgen leerlingen krachten om een wip in evenwicht te krijgen.
Met dobbelstenen gaan leerlingen krachten gooien en dan zoeken waar deze krachten geplaatst kunnen worden om evenwicht te krijgen. Eerst met twee dobbelstenen.
Met twee dobbelstenen is er altijd een eenvoudig evenwicht. Hier een kracht van 8N naar beneden en een kracht van 6N naar beneden. Het simpele evenwicht is dan 6N op 8 en 8N op 6. Maar leerlingen moeten zoeken aan een andere mogelijkheid.
In de klas kan de docent de dobbelstenen gooien, of een leerling. Zijn er meer sets dobbelstenen dan kunnen leerlingen ook in groepjes werken. Leerlingen moeten van elkaar de oplossingen controleren. En je kan leerlingen die een oplossing hebben die niemand anders heeft een punt geven zodat er wat meer dynamiek in de groep komt.
De twee dobbelstenen heb ik de volgende waarden gegeven. 2N, 4N, 6N, 8N, 10N en 12N. De “even” dobbelstenen. Hiermee zijn er altijd meerdere oplossingen.
Hier hetzelfde maar met twee verschillende dobbelstenen wat het rekenen net een beetje lastiger maakt. 2N, 4N, 6N, 8N 10N en 12N naar beneden. En de andere 2N, 3N, 5N, 7N, 9N en 11N naar beneden (de “oneven” dobbelsteen).
De basis is nu wel geoefend. Dan nu met alle drie de dobbelstenen tegelijkertijd. Nu wordt het rekenen wel iets lastiger. Met elke worp is minimaal één oplossing mogelijk.
Tot slot wordt een “even” dobbelsteen vervangen door een dobbelsteen met krachten omhoog. Dus van onder de wip omhoog of met een koord/elastiek wordt de wip omhoog getrokken. Op de foto is de kracht van 8N omhoog gericht. Soms kunnen de krachten nu allemaal aan één kant van de wip terecht komen (maar dat hoeft uiteraard niet). De toegevoegde dobbelsteen heeft de volgende waarden gekregen: 3N, 4N, 5N, 6N, 7N en 8N omhoog gericht. Samen met een “even” en een “oneven” dobbelsteen is er ook nu voor elke worp een oplossing.
De dobbelstenen zijn van hout (3cm) waar met stift op geschreven is. Liever had ik ze gegraveerd maar dat komt misschien later. Ook zou ik ze nog moeten lakken om ze mooi te houden maar ook dat komt misschien later.
Update: voor wie geen houten dobbelstenen kan of wil kopen heb ik een bestand toegevoegd om te printen (op 120g papier) en zelf een dobbelsteen te maken.
Woordzoekers zijn een beetje saaie puzzels. Er is een lijst met woorden en meestal een rechthoek of vierkant met letters en het is de bedoeling dat je de woorden vindt en wegstreept.
Woorden bekijken, opzoeken en wegstrepen kan goed gebruikt worden bij talen of nt2 waarbij leerlingen gewend raken aan een woordbeeld.
Via Facebook kwam ik een variant tegen waarbij een woordpuzzel gebruikt werd als introductie activiteit bij een nieuwe klas. De namen van alle leerlingen stonden in de woordpuzzel maar de namen werden niet gegeven. Leerlingen moeten elkaars naam vragen, die dan opzoeken en wegstrepen.
Een woordzoeker wordt interessanter als er een extra denkstap wordt toegevoegd. De woorden die je moet wegstrepen staan er niet letterlijk bij maar er staat iets anders. Bijvoorbeeld een Engels woord terwijl de Nederlandse vertaling moet worden weggestreept. Of de afkortingen van scheikundige elementen waarbij de gehele naam gezocht moet worden, of grootheden of eenheden bij Natuurkunde, of onderdelen in figuren die leerlingen moeten kennen. Het toevoegen van een extra denkstap maakt een woordpuzzel een goede en nuttige activiteit die in elke klas gedaan kan worden.
Het maken van een woordpuzzel is niet heel lastig. Online zijn hier veel programma’s voor te vinden (zoeken op crossword generator). Zelf gebruik ik al langere tijd: https://puzzlemaker.discoveryeducation.com/WordSearchSetupForm.asp. Liefst maak ik de lijstje eerst in Word en knip/plak ze dan in het juiste veld. Zo kan ik ze later nog hergebruiken of aanpassen als er een fout in zit. De puzzel knip/plak ik dan van het scherm en plaats het in Word of Powerpoint. Woordzoekers moet je wel een geschikt lettertype geven (in dit voorbeeld is Courier gebruikt).
Deze Minkowski diagram generator is zeer geschikt om te gebruiken op een digibord tijdens de lessen relativiteit. Ook kunnen de plaatjes worden opgeslagen om te gebruiken in toetsen of opdrachten. Het geheel is zeer geschikt ter ondersteuning van de docent en niet zo geschikt voor zelfstudie (hoewel het wel gebruikt zou kunnen worden in al dan niet digitaal lesmateriaal).
Op zich wijst het programma zichzelf maar hierbij toch even kort de belangrijkste knoppen.
Aan de linker zijde staan drie groepen instellingen:
diagram instellingen
snelheid
punten
Deze drie instelling kunnen ook uitgezet worden zodat er op een digibord een rustig beeld ontstaat.
Diagram instellingen
Standaard zijn er 4 kwadranten met 4 rasterlijnen, met de schuif kan je dit aanpassen.
Het stilstaand stelsel (restframe) is zwart en is de basis van het diagram.
Het bewegend stelsel (movingframe) is blauw.
Rasterlijnen kunnen aan- en uitgezet worden, evenals de licht assen (light axes).
Het aanvink vakje links boven zorgt er voor dat de diagram instellingen uit beeld verdwijnen (hoewel de knoppen nog wel gebruikt kunnen worden).
Snelheid
De snelheid staat standaard op 0,6c maar kan hier aangepast worden. Met de schuif is de snelheid ook te veranderen (het diagram verandert dan mee).
De bèta en de gamma worden automatisch berekend.
Het aanvink vakje links boven zorgt er voor dat de snelheid instelling verdwijnt (hoewel de knop nog wel gebruikt kan worden).
Punten
Er zijn twee punten in de grafiek te zetten. Een groene en een rode. De punten staan standaard in het stilstaande (zwarte) stelsel. De waarde in het bewegend stelsel worden wel getoond. Dit betekent dat als je de snelheid aanpast de punten vast staan in het zwarte stelsel.
Punten kunnen ook vastgezet worden aan het bewegend stelsel (Lock to moving frame) waarbij de punten mee bewegen met het blauwe stelsel als de snelheid verandert.
Door elk punt kunnen ook de lichtassen getekend worden. (Light axes through point).
De aanvink vakjes achter de coördinaten zorgen ervoor dat er hulplijnen worden getoond om de coördinaten af te lezen (hier de groene in het bewegend stelsel en de rode in het stilstaand stelsel).
Het aanvink vakje links boven zorgt er voor dat de diagram instellingen uit beeld verdwijnen (hoewel de knoppen nog wel gebruikt kunnen worden).
Hierboven een digibord instelling met alleen de snelheid zichtbaar (en de twee andere aanvink vakjes zijn nog net te zien).
Als het window van maat verandert past het diagram zijn afmetingen aan door het window te refreshen.
Opslaan van een diagram met de rechtermuis klikken op plaatje en kiezen voor ‘Opslaanals‘.
Het programma werkt in Chrome en Firefox onder iOS en Windows. Het werkt ook op tablets (ook met Chrome op Android) maar dan is het scherm vaak wat klein. Technisch werkt het vaak ook op een telefoon maar dan is het scherm echt te klein om iets mee te doen. Voor gebruik op een telefoon kunnen diagrammen ook als plaatje gegeven worden dan kan een leerling inzoomen waar nodig.
Er kunnen in verschillende tab bladen verschillende diagrammen voorbereid worden.
Afbeeldingen maken proefwerken en lesmateriaal aangenamer, leuker, nuttiger, … Maar het maken van afbeeldingen is niet zo eenvoudig voor de meeste docenten. En beschikbaar materiaal dat je mag gebruiken (de juiste licentie heeft) is ook niet makkelijk te vinden.
Op dit moment komt het onderwerp elektriciteit weer langs en heb ik tekeningen nodig van schakelingen. Ik vraag me af hoe collega’s dat organiseren. Zelf maak ik soms een tekening met zwarte stift (een schets eigenlijk) die in dan scan. Of ik maak een afbeelding met Keynote of Powerpoint.
Leerlingen leren nadenken is één van de lastigste opgaven voor een docent. Bij natuurkunde is de uiteindelijke berekening vaak niet eens zo lastig, maar voordat een leerling daar aan toe komt is er al wel het één en ander gebeurt.
Dan Meyer geeft aan dat leerlingen (bij wiskunde) meer moeten worden aangesproken op hun intuïtie (vanaf 9:20). Als de formules en de berekeningen wegvallen ontstaat er een geheel nieuw soort gesprek met leerlingen. En, opvallend genoeg, met een ander deel van de leerlingen. Leerlingen die normaal niet zo snel een formule kunnen ophoesten kunnen ineens wel meepraten. Intuïtief kan iedereen iets zeggen over een bepaalde situatie. Eén van de manieren om een gesprek met leerlingen om te buigen is door gebruik te maken van Ranking Tasks (sorteeropdrachten). Ron Vonk legt op natuurkunde.nl uit hoe Ranking Tasks werken. Leerlingen krijgen de opdracht om een aantal beschreven situaties op een bepaalde volgorde te zetten (van groot naar klein, van snel naar langzaam, enz.).
Belangrijk is dat de sorteeropdracht compleet helder moet zijn (geen valkuilen). Leerlingen overpeinzen de opgave eerst zelf (in stilte) en overleggen vervolgens met hun buurman/vrouw. Als het goed is komen deze twee leerlingen tot een gedachte die ze dan proberen te verwoorden.
Een sorteeropdracht bestaat uit minimaal 2 beschrijvingen (anders lukt het sorteren niet) maar meestal uit 3 of 4 beschrijvingen in eenvoudigere variaties, tot wel 8 of meer bij moeilijkere situaties. Vaak zijn er plaatjes bij de situaties gegeven. Leerlingen leren om niet alle situaties gelijktijdig te bekijken. En zoeken naar iets dat het verschil maakt.
Een voorbeeld:
Batterijen zijn identiek. De weerstanden zijn ook hetzelfde. De draadjes zijn allemaal zonder weerstand. Vraag is: Sorteer de schakelingen op grond van hoe makkelijk de elektrische stroom door de schakeling gaat (van makkelijk naar moeilijk).
Leerlingen moeten niet alle 6 de plaatjes gelijktijdig bekijken, maar keuzes maken. Bijvoorbeeld eerst kijken naar de volgende twee plaatjes (maar andere keuzes kunnen natuurlijk ook):
Twee plaatjes van een batterij met twee weerstanden.
Leerlingen weten iets van spanning en stroom en iets minder van weerstanden. Bij deze vergelijking komen leerlingen er wel achter dat ze beide gelijk zijn. Dat de weerstanden zijn opgenomen in een serieschakeling.
Met drie verschillende situaties moeten leerlingen iets harder nadenken. De laatste schakeling heeft ook 2 weerstanden. Is deze dan ook gelijk? Of maakt het verschil dat ze anders zijn aangesloten?
Uiteindelijk komen bijna alle leerlingen in gesprek met elkaar en komt er een groepsvoorkeur uit (die meestal goed is). De volgende les vraag ik de leerlingen deze schakelingen te sorteren op volgorde van de weerstand die de totale schakeling heeft (van veel naar weinig). Al snel komen ze tot de ontdekking dat deze volgorde het omgekeerde is van de vorige. Dus als de stroom er makkelijk door heen kan is er weinig weerstand.
Met de formule U = I . R (Wet van Ohm) kunnen ze het op een gegeven moment ook wel uitrekenen maar het inzicht dat ontstaat door te sorteren zonder berekeningen is erg waardevol.
Met dezelfde schakelingen doe ik meestal nog twee sorteeropdrachten. De batterijen krijgen een waarde (AEF 10 Volt, BCD 5 Volt) en de vragen worden dan:
Sorteer de schakelingen op volgorde van de spanning die er staat tussen de rechter bovenhoek en min van de batterij.
Sorteer de schakelingen op volgorde van de stroom die er loopt door de rechterbovenhoek.
Door deze sorteeropdracht ontstaat veel inzicht. Bijvoorbeeld dat de spanning bij ABC gelijk is terwijl de schakelingen (en batterijen) echt wel verschillend zijn.
Bij mijn leerlingen merk ik een bepaald enthousiasme als er een sorteeropdracht aan komt. Waarom is me eigenlijk niet helemaal duidelijk. Zien ze in dat het belangrijk is, vinden ze het fijn dat er “niets van afhangt” (geen cijfer), zijn ze gewoon blij dat er even iets anders gebeurt?, … Ze werken eerst in absolute stilte (ze weten dat dat belangrijk is) en in de momenten daarna wordt er door nagenoeg iedereen gezocht naar “het goede antwoord”. Ze ondervragen elkaar (“Ja, maar waarom dan?”) en leggen aan elkaar uit welke gedachten er zijn. Als docent ben ik ook niet echt behulpzaam op die momenten en stimuleer vooral de interactie tussen de leerlingen zelf. Als ik bij een sorteeropdracht de “oplossing” niet geef maar hiermee wacht tot de volgende les komen er altijd leerlingen de les binnen de vraag “Meester is het …?”. En dan weet ik dat ze er in ieder geval ook buiten de les mee bezig geweest zijn.
Zo nu en dan is er een opgave die voor leerlingen werkelijk een brug te ver is. Zelfstandig lukt het niet, na de uitleg lukt het niet en na vele malen uitleggen lukt het nog steeds niet.
De opgave met een poes en een plank is hier een voorbeeld van. Iemand (wie blijft onduidelijk in de opgave) legt een plank op de kade muur. De plank steekt uit boven het water maar blijft wel liggen. Dan komt er een poes. De poes loopt over de plank van de kade tot boven het water. De vraag dringt zich op: hoever kan de poes lopen voordat het geheel in het water beland.
Leerlingen hebben geen moeite met het idee van een plank die uitsteekt en niet valt (ze kunnen dat zelf proberen met een liniaal of een boek). Ook zijn ze bekend met het begrip zwaartekracht en het tekenen van deze zwaartekracht als vector vanuit het massa middelpunt. Ook kunnen de leerlingen zich voorstellen dat de poes met plank te water gaat als de poes te ver doorloopt.
Maar ze vinden het lastig om te komen tot een berekening. Het omzetten van de tekst samen met de beelden in het hoofd naar een natuurkundige berekening loopt spaak. Enkele leerlingen zien wat de bedoeling is en lossen de -overigens eenvoudige berekening- snel op. Na de eerste uitleg valt het kwartje bij nog een groep leerlingen, maar de rest blijft in het duister ronddolen.
Voor mij is het niet altijd duidelijk waarom leerlingen hier niet uit komen. Als je het aan ze vraagt zien ze vaak niet het belang om de opgave te doorgronden (“Die opgave hebben we toch al gedaan meester”) en wordt ik niet veel wijzer. Ook niet als je aangeeft dat een vergelijkbare opgave in het proefwerk terug komt. Een aantal leerlingen doen wel hun best om de opgave alsnog te begrijpen maar missen daarbij nette duidelijke aantekeningen (zonder dat dit ze tot een bepaald inzicht brengt).
Aangezien ik in de les geen tijd meer vrij kan maken om de opgave nog een keer uit te leggen op weer een andere manier lijkt het goed om een uitleg online te zetten. Een uitleg waar de leerling alleen of samen met iemand mee aan het werk kan. In deze tijd zijn hiervoor vele mogelijkheden waaronder de volgende:
En allemaal met hun eigen voor- en nadelen. Met de Livescribe Echo pen (winkel in Nederland) kan de uitleg op papier geschreven worden en wordt de tekst samen met de gesproken uitleg opgenomen. Deze gegevens kunnen zeer simpel online gezet worden (of als pdf met geluid worden opgeslagen). Nadeel is dat bestaande tekst of plaatjes niet gebruikt kunnen worden. En het systeem heeft moeite met terug springen in de tekst (bijvoorbeeld om een eerder gemaakte tekening aan te vullen). Een weblog/elo bericht bestaat vaak uit tekst omdat de plaatjes eerst gemaakt moeten worden en later ingevoegd worden in het bericht. Een powerpoint presentatie kan goed werken (leerlingen hebben wel het programma nodig) maar moet ook eerst gemaakt worden. Als een Powerpoint presentatie bijvoorbeeld bij Slideshare wordt neergezet kunnen de leerlingen ook zonder programma (in een browser) kijken. Een screencast is een uitleg op de computer die wordt opgenomen (er ontstaat dan een video). Er zijn natuurlijk ook nog vele andere mogelijkheden om een uitleg online te krijgen.
Bij mezelf merk ik een dubbel gevoel bij online uitleg waarbij gesproken wordt. Op zich is het wel relaxed om even achterover te leunen en het geheel aan te horen, maar tegelijkertijd is het terug zoeken van informatie lastig. En leerlingen hebben de behoefte om elke gemaakte stap tot zich door te laten dringen, te analyseren en van daaruit weer verder te gaan.
Als experiment heb ik een screencast gemaakt zonder geluid. Als er een digibord in het lokaal hangt is er vast al wel een uitleg digitaal beschikbaar. Als uitgangspunt heb ik de SMARTboard Notebook presentatie gebruikt. Hoewel deze presentatie voor in de les prima is blijkt hij voor een video niet uitgebreid genoeg te zijn. Om de video te stroomlijnen zijn veel meer dia’s nodig dan in een klas situatie. Uiteindelijk heb ik ongeveer 100 dia’s gemaakt voor de uitleg (terwijl 10 in de klas ruim voldoende is). Hierbij is het belangrijk om een logisch verhaal te krijgen en in alle dia’s consequent te zijn. Zo werd de “plank” op een gegeven moment een “balk” wat niet de bedoeling was.
De presentatie heb ik vervolgens afgespeeld (gewoon doorklikken met de pijltjes toetsen) en tegelijk het geheel opgenomen. Hiervoor heb ik de Quicktime functie “Schermopname” gebruikt die in de standaard versie van Quicktime (gebruikte versie 10.1) meegeleverd wordt.
De video heb ik voor leerlingen als download op mijn vak website gezet en ook bij YouTube geüpload. Nu nog even afwachten wat de reacties zijn van de leerlingen.
Uiteindelijk is het een nogal tijdrovend geheel gebleken. En heb ik waarschijnlijk nog niet DE handige manier gevonden om dit te doen. En kan ik nog wat verder experimenteren.
Op TED.com zijn vele honderden presentaties te zien over zeer uiteenlopende onderwerpen. Techniek, biologie, milieu, economie, enz. Het mooie aan deze website is dat alle presentaties een creative commons licentie hebben en (legaal) gedownload mogen worden. En sommige kunnen zo in de klas gebruikt worden. Anderen zijn meer geschikt als inspiratie.
TED begeleid de presentatoren vaak goed, zodat de presentaties in korte tijd veel informatie geven en vaak mooi gebruik maken van beelden. De presentaties kunnen ook gebruikt worden om met leerlingen te praten over hoe je een presentatie zou kunnen geven.
De Nederlandse Vereniging van Zeepfabrikanten (http://www.nvz.nl) (Sinner) geeft enkele beperkingen weer van de Sinner cirkel. Zo geeft een hogere temperatuur vaak wel een beter resultaat, maar soms kan het schoon te maken voorwerp helemaal niet tegen die hoge temperatuur (vlek weg, wollen trui gekrompen).
Er zijn ook schoonmaak middelen die niet tegen een hoge temperatuur kunnen.
Ook is het niet zomaar goed om de hoeveelheid chemie te verhogen. Er is een moment dat het schoonmaak resultaat niet sneller en beter wordt maar wel het milieu onnodig belast wordt.
Nu bepaalt het te reinigen onderwerp wat voor welke middelen u inzet, een deur ontvetten voor u gaat verven vergt een totaal ander middel dan wanneer u uw plastic tuinmeubilair gaat reinigen. De deur zou u met thinner of dergelijke kunnen ontvetten maar uw tuinmeubilair beslist niet, het zou het plastic bij wijze van spreken opvreten. U zult eerder een kunststofreiniger uit de winkel nemen of een huishoudsopje op basis van water. Met deze middelen kunt u weer beslist niet uw deur ontvetten omdat de hechting van de verf problemen zal gaan opleveren.
Door gebruik van stoom (temperatuur) kan niet alleen het warmte-effect worden benut (thermische schok) maar is ook een mini- malisering van het gebruik van reinigingsmiddelen (chemie) en het transport van het reinigingsmiddel naar de verontreinigde poriën te realiseren.
Bij Bright & Clean worden verschillende manier genoemd om tapijten te reinigen. En hoewel ze de Sinner cirkel noemen op die bladzijde blijkt uit de beschrijvingen van de verschillende systemen dat vooral het eindresultaat verschillend is bij de verschillende methoden. Als het eindresultaat niet gelijk is heeft het werken met de Sinner cirkel niet zo veel zin (al kan je wel over de 4 componenten TACT van de Sinner cirkel praten).
De theorie [van Sinner] gaat op als het gaat om het verwijderen van vetten. De meeste plantaardige en dierlijke vetten smelten bij ongeveer 50° C of iets hoger. Bij deze temperaturen gaat het gemakkelijker dan bij lagere temperaturen wanneer de vetten gestold zijn.
Bij het verwijderen van kalk klopt het verhaal [van Sinner]. Het oplossen van kalk in een zuur is een chemisch proces en in het algemeen verloopt dat sneller naarmate de temperatuur hoger is.
De Cirkel van Sinner klopt echter niet als het gaat om de verwijdering van eiwit resten. Bij hogere temperaturen gaan deze juist stollen en vastzitten aan het oppervlak.
In “Zo werkt een wasmachine” wordt uitgelegd welke beperkingen er zijn bij het wassen in een machine en hoe wij als gebruikers ons gedrag daar op hebben aangepast:
“Het is met de geringe hoeveelheid water en dertig of veertig graden al een wonder dat de was nu nog schoon wordt”, stelt Inge van Kessel, hoofd van onderzoeksbureau SOHIT.
Als een vlek er niet uitgaat, dan behandelen we hem toch voor. Dan gaat de vlek er met minder water en op een koudere temperatuur wel uit.
Electrolux heeft een Engelstalig boekje “Basics on Washing” (pdf) over wasmachines met onder andere aandacht voor de werking van de trommel (mechanische kracht) en het gebruik van water.
Beeldcitaat: Roland Schroeder presentatie (Sustainability in Detergents and Cleansers)
Roland Schroeder gebruikt ook een mooie versie van de Sinner cirkel (met foto’s om aan te geven waar elk deel over gaat):
Beeldcitaat: Roland Schroeder presentatie (Sustainability in Detergents and Cleansers)
Ook het Forum Waschen gaat in op duurzaamheid, onder andere in een slideshare presentatie. Forum Waschen heeft ook (Duitse) werkbladen over het juist doseren van wasmiddelen e.d. Ook aandacht voor de elektriciteitskosten bij wassen met verschillende temperaturen (dia 9).
Tot Unilever in de jaren negentig een product op de markt bracht dat zo sterk vlekken reinigde dat het gaten maakte in je wasgoed. Na enkele wasbeurten was je kleding versleten.’
Met als suggestie om 5 tennisballen in je wasmachine te stoppen om de mechanische kracht te vergroten.
The objective of cleaning and sanitation in any process plant is to:
– Prevent product contamination by micro-organisms, allergens & any foreign material
– Ensure continuous operation of the process equipment by avoiding: deposits, non-homogenous products, mechanical damage to equipment, reduced product flow
– Improved production efficiency (better heat transfer rates, lower losses etc etc)
Producenten van wasmiddelen hebben een product ontworpen waarmee je de bonte was, die we normaal gesproken op 40 graden zouden wassen, nu op 30 graden kunt wassen. Teken de cirkel van Sinner voor een gewoon wasmiddel voor de 40 graden was. Teken daarnaast de cirkel van Sinner voor het product waarvan de fabrikant zegt dat op 30 graden hetzelfde resultaat wordt bereikt.
Passie voor horeca heeft een mooi en uitgebreid verhaal over het afwassen met de hand en het afwassen met een machine (De uitrusting van de afwasruimten pdf). Hierin wordt ook uitgebreid beschreven hoe de 4 factoren van de Sinner cirkel van belang zijn bij het afwassen. Zo kan bij een afwasmachine de temperatuur hoger zijn dan bij het afwassen met de hand.
Zeker het lezen waard!
Sinner: afwassen met de hand
Sinner: afwassen met een (professionele) machine
Afwasmachine thuis of professioneel
Hans Brunner is een bedrijf dat mallen verkoopt voor het maken van chocolade (eieren, paashazen, bonbons, ..). In “The Cleaning of Chocolate Moulds in Confectionery Manufacturing” (pdf) beschrijven ze het verschil tussen het reinigen van de mallen in een huis, tuin en keuken afwasmachine en een professionele afwasmachine. In een professionele afwasmachine is de kracht van het water groter (de bewegingsenergie Ekin = ½ . m . v² wordt groter).
Sinner: thuis afwasmachine
Sinner: professionele afwasmachine
Microvezeldoekje
Op de website van Clean Totaal wordt het microvezeldoekje beschreven. Het micorvezeldoekje heeft een reinigende werking waarbij vooral het mechanische aspect een rol speelt (het doekje wordt droog gebruikt zonder chemische hulpmiddelen).
Sinner: schoonmaken met een normaal doekje
Sinner: schoonmaken met een microvezeldoekje
Wassen vroeger en nu
Forum Waschen heeft een Sinner cirkel gemaakt om aan te geven wat de verschillen zijn tussen het wassen zoals dat vroeger ging en zoals dat nu gaat (presentatie op Slideshare dia 6). Ze geven helaas niet duidelijk aan wat ze met “vroeger” bedoelen.
Sinner: Wassen vroeger
Sinner: Wassen nu
Sterilisatie
Steriliseren is het schoonmaken van -veelal- medische instrumenten. Het doel is om alle levende mechanismes te doden, zodat er geen besmetting kan optreden bij het gebruik van de instrumenten. In het boek “Cleaning of Equipment and Materials to be Sterilized” wordt dat uitgebreid beschreven inclusief de noodzaak om instrumenten niet alleen steriel te krijgen, maar dat ze ook nog schoon moeten zijn (vuiligheid die weliswaar steriel is geeft mogelijk ook complicaties). In “Basiswissen Krankenhaushygiene” By Peter Bergen wordt het rijtje: schoonmaken, desinfecteren en steriliseren genoemd. Maar steriliseren is dus niet een zeer speciale manier van schoonmaken (het komt pas na het schoonmaken).
Een bekende manier van steriliseren is om een instrument in een badje met water te leggen en door middel van ultrasoon geluid het water in trilling te brengen en zo alle restjes los te maken en te vernietigen. In het boek “Cleaning of Equipment and Materials to be Sterilized” word aangegeven dat er eigenlijk geen verschil is tussen het handmatig schoonmaken van instrumenten en het gebruik van ultrasoon geluid. In beide gevallen is het een mechanische kracht (van jezelf of van het geluid) die voor de reiniging zorg draagt.
Bernard Blogt 